Anestezija u plastičnoj i estetskoj hirurgiji

Razgovor sa Prof.dr sc. med. Vesnom Peković Zrnić

Anestezija predstavlja gubitak ili ublažavanje osećaja bola, dodira, sa ili bez gubitka svesti. U plastičnoj i estetskoj hirurgiji, anestezija je često neophodna za izvođenje različitih hirurških intervencija, a gubitak svesti i kontrole nad samim sobom, što bi značilo i predavanje svog života u ruke nekom drugom, nekim pacijentima može izazivati nelagodu. Da bi se taj nelagodan osećaj premostio, i steklo poverenje, vrlo je važno da anesteziolog poseduje veliko znanje i iskustvo.

 

Prof. dr sc. med. Vesna Peković Zrnić,

specijalista anesteziologije i jedan od najboljih anesteziologa u državi, pojasnit će Vam šta je zapravo anestezija, koje vrste postoje i šta je još važno znati.

Prof. Peković Zrnić jedan je od prvih pedijatrijskih anesteziologa u zemlji, te osnivač i prvi načelnik odeljenja intenzivne terapije na Klinici za dečiju hirurgiju u Novom Sadu od 1988. do 1994. godine. Osnivač je i dugogodišnji rukovodilac Centra za anesteziju, intenzivnu terapiju i terapiju bola kod dece, pri Institutu za zdravstvenu zaštitu dece i omladine u Novom Sadu. Od 1982. do 2012. godine bila je član Katedre za hirurgiju na Medicinskom fakultetu u Novom Sadu, gde je 2004. godine postala i redovni profesor. Dugogodišnji je član ispitnih komisija za polaganje specijalističkih ispita iz anesteziologije i reanimatologije. Saradnik je u pisanju nekoliko udžbenika iz domena svoje struke.

Od 2012. godine radi kao lekar specijalista anesteziolog u Specijalnoj bolnici za plastičnu hirurgiju Clinic Olymp.

 

 

Prof. Peković Zrnić, recite nam šta je anestezija i šta to anesteziolog zapravo radi?

Anesteziologija je nauka koja se razvija sa ciljem ukidanja patnji, bola i psihičke napetosti kod pacijenata, te povećanja efikasnosti hirurškog lečenja i bezbednosti pacijenata, a anestezija predstavlja gubitak ili ublažavanje osećaja bola, dodira, sa ili bez gubitka svesti.

Iskusan anesteziolog, nakon opsežnih i detaljnih analiza i priprema, bezbolno i sigurno svog pacijenta, primenom različitih tehničkih procedura i lekova, vodi kroz anesteziju. Jako je važno odmah napomenuti da je u pripremnom periodu, na konsultacijama i pred samu operaciju, otvorena i potpuno iskrena komunikacija sa svojim anesteziologom jednako bitna kao i sa hirurgom, kako za prevazilaženje često bespotrebnih strahova, tako i za bolju pripremu i uvid u anesteziološke postupke, olakšavanje perioda oporavka od hirurške intervencije i, pre svega, eliminaciju eventualnih rizika. Pored ovoga, anesteziolog tokom operacije, uz pomoć savremenih medicinskih aparata, neprekidno prati sve funkcije svog pacijenta (rad srca, krvni pritisak, temperaturu, rad pluća i bubrega…), po potrebi koriguje sve eventualne poremećaje i brine da sve prođe bez poteškoća.

 

 

Koje vrste anestezije postoje i kako se odlučujete koju primeniti?

Koja će vrsta anestezije biti primenjena zavisi od nekoliko faktora. Hirurško anesteziološki tim će integrišući sva znanja, iskustvo, prethodno i trenutno zdravstveno stanje pacijenta, kao i vrstu hirurške intervencije, sigurno doneti najbolju odluku za pacijenta. Anesteziolog će dati pravu i stručnu informaciju o postupcima koji su u domenu njegovog rada, a ukoliko postoji mogućnost izbora, poštovaće se i želja svakog pacijenta ponaosob.

U plastičnoj hirurgiji primenjuju se:

• lokalna anestezija
• regionalna anestezija
• opšta anestezija
• kao i posebne tehnike, sedacija, analgosedacija i njihove kombinacije sa lokalnom i ponekad opštom anestezijom.

 

Pojasnite nam malo vrste anestezije?

Lokalna anestezija je tehnika kojom se izaziva neosetljivost na bol samo određenog dela tela koji će biti izložen hirurškoj intervenciji. Pri tome je pacijent budan, ili blago pospan pod dejstvom dodatnih lekova, ali svestan i obavešten o predstojećim hirurškim aktivnostima. Ovaj tip anestezije se za određene intervencije sprovodi primenom lokalnih anestetika u vidu masti, ili spreja na određenu regiju (površinska anestezija), ili putem injekcione tehnike primenom istih na mesto hirurške intervencije (infiltrativna anestezija). U tu svrhu se koriste lekovi iz grupe lokalnih anestetika.

Regionalna anestezija je tehnika pri kojoj se lokalni anestetik daje u vidu injekcije u blizini nerava gde se stvaraju signali bola, te se na taj način izaziva neosetljivost na bol (blokada) jedne veće regije tela, koja traje određeno vreme.

Opšta anestezija se koristi za opsežnije hirurške zahvate i ona podrazumeva povratni gubitak svesti i gubitak osećaja bola. Pacijent spava i ništa ga ne boli, onoliko dugo koliko traje hirurški zahvat. Opšta anestezija postiže se inhalacionim putem (pacijent udiše mešavinu anestetičkih gasova, kiseonika i vazduha), intravenskim putem (anestetik se unosi venskim putem) ili kombinacijom intravenskih i inhalacionih anestetika te određenih lekova za spavanje i lekova protiv bolova i opuštanje mišića, čime se kvalitet anestezije poboljšava, a bezbednost maksimalno povećava.

Sedacija je lekovima izazvano stanje umirenja centralnog nervnog sistema pacijenta. Sedacija rezultira stanjem smirenosti, uz sniženi nivo svesti pacijenta, pri čemu su očuvani prirodni obrambeni refleksi i mogućnost spontanog disanja, te verbalnog konakta sa pacijentom. Postoji i stanje duboke sedacije, tj. stanje pri kojem pacijent zapravo spava, što je blisko, ali ne i isto stanju opšte anestezije. Ukoliko se uz sedative pacijentu daju i lekovi protiv bola, tj. analgetici, tada govorimo o analgosedaciji.

 

Zašto je važan preoperativni anesteziološki pregled i zašto su anesteziologu potrebni podaci o zdravstvenom stanju pacijenta?

Za vreme preoperativnog anesteziološkog pregleda, u anesteziološkoj ambulanti pacijenta se upoznaje sa aktivnostima, tehnikama i procedurama anestezije koje se primenjuju za planirani hirurški zahvat. Ovaj pregled podrazumeva delom i psihičku pripremu pacijenta za operaciju, a za vreme istog, pacijentu se pružaju informacija o prethodnim pregledima i analizama koje je potrebno napraviti kako bi bezbedno prošao kroz anesteziju. Veoma su bitni iskreni i tačni odgovori o prethodnom zdravstvenom stanju, bolestima, navikama (pušenje, alkohol, uzimanje različitih lekova), alergijama, iskustvima prethodnih anestezija. Sve je to neophodno da bi pacijent preoperativno bio doveden u optimalno zdravstveno stanje, što maksimalno smanjuje njegov operativni rizik.

Ukoliko postoji neko hronično obolenje potrebno je da ono bude kontrolisano i adekvatno tretirano lekovima. O tome koje će lekove pacijent morati da izostavi pre hirurške intervencije, a koje ne, odlučiće anesteziolog. Anestezolog će takođe proceniti da li je potrebna dodatna konsultacija lekara specijaliste određenog profila. Akutna prehlada i grip na primer predstavljaju razlog za odlaganje hirurške intervencije. Anesteziolog će kod hroničnih bolesnika, uz konsultaciju lekara specijaliste određenog profila i plastičnog hirurga, proceniti stepen rizika za određenu operaciju.

Osim psihičke pripreme, rutinska priprema pacijenta za operaciju iz ovog domena, podrazumeva uzimanje osnovnih laboratorijskih analiza, kao i uvid u internističko stanje pacijenta, uz pismeni izveštaj lekara o istom.

 

 

Koji su Vam sve nalazi potrebni za pripremu pacijenta za operaciju?

O tome najčešće razgovaramo sa pacijentima na prvim konsultacijama, i jako je važno da ti nalazi budu «novi» tj. da se urade tek nekoliko dana pred operaciju. Za pripremu pacijenta za operaciju iz domena plastične i estetske hirurgije, nužno je da pacijent napravi i donese sledeće nalaze:

• Kompletnu krvnu sliku (uz diferencijalnu), urea, kreatinin, šuk
• Vreme koagulacije i vreme zgrušavanja krvi (ili PTT, aPTT, INR)
• EKG
• Internistički (ili kardiološki) pregled sa isključivanjem povećanog rizika od komplikacija

Ovo možda malo komplicirano zvuči, ali uopšte nije tako. Jako je jednostavno i moguće sve napraviti u nekom od naših partnerskih laboratorija, u roku od sat vremena, dan pre operacije.

 

Zašto je važno da pre operacije pacijenti ne jedu i ne piju?

Određeni broj sati preoperativno pacijent ne sme jesti i piti. Na dan operacije na kliniku se dolazi “praznog stomaka”. Opšte pravilo 2-4-6 h se i ovde može primeniti. 2 h preoperativno ne uzimati bistre tečnosti, 4 h zamućene, a 6 h hranu.

Anestezija u velikom broju slučajeva predstavlja umanjenje ili oduzimanje svesti, sa isključivanjem prirodnih zaštitnih refleksa poput gutanja. Zbog bliskosti digestivnog i respiratornog sistema, postoji rizik vraćanja sadržaja iz želuca u grlo, pa postoji mogućnost gušenja ili udisanja tog sadržaja u pluća, što može dovesti do upale ili oštećenja pluća. U najmanju ruku, to značajno utiče na postoperativni tok i oporavak pacijenta.

Pre ulaska u operacionu salu potrebno je „skinuti“ sve ono što nije trajno fiksirano u ustima i oku (proteza, veštački zubi, kontaktna sočiva), lak sa noktiju.

Nakon operacije i anestezije pacijent ostaje pod kontrolom medicinskog tima, zavisno od operativnog zahvata i anestezije, u proseku oko 6 h. Posle toga se uz savet o daljem tretmanu i uz određena uputstva otpušta u pratnji druge osobe. 24 h postoperativno je zabranjeno upravljati motornim vozilom i potpisivati određena dokumenta.

Sve ovo je važno da bi se eventualni rizici anestezije sveli na najmanju moguću meru.

 

Recite nam nešto o postoperativnoj terapiji bola

Prilikom buđenja iz anestezije, i u neposrednom postoperativnom periodu, pacijent zbog primene određenih lekova i tehnika ne oseća bol. Akutni postoperativni bol je prisutan najčešće dva do tri postoperativna dana. Na intenzitet bola najviše naravno utiče vrsta hirurške intervencije, ali i individualni osećaj bola. Anesteziolog će primenom određenih analgetika, lekova protiv bola, kao i savetom i planom njihovog korišćenja, u potpunosti otkloniti bol ili ga svesti na minimum.

Poštujući sva ova uputstva postiže se maksimalna bezbednost i sigurnost za pacijenta, što je naš zajednički cilj. Pravilno pripremljen i motivisan pacijent je dobar i zadovoljan pacijent sa minimalnim rizikom.